Facebook Twitter Instagram
    IDDS bv
    • Home
    • Expertise
      1. Ruimte en Ontwikkeling
      2. Milieu en bodemonderzoek
      3. Archeologie en Bouwhistorie
      4. Explosieven
      5. Ecologie
      6. Waterbeheer
      7. Asbest
      8. Cultuurtechniek
      9. Bouw- en Sloopmanagement
      10. Infra
      Featured
      8 december 2022

      IDDS en Civilink Ingenieursbureau gaan samen in zee

      Recent
      8 december 2022

      IDDS en Civilink Ingenieursbureau gaan samen in zee

      7 november 2022

      Maak kennis met onze nieuwe directeur én slogan. Sibrand van Roijen: ”IDDS maakt ontwikkelen mogelijk”

      4 november 2022

      Van industrieel icoon naar woonwijk

    • Ondersteuning
      • Locatiescan
      • Klimaatadaptatie
      • Stikstofdepositie
      • Due Diligence
      • Duurzaam omgevingsmanagement
      • Veiligheid
      • Second Opinion
      • Juridische ondersteuning
      • IDDS VeldXpert
    • Projecten
    • Over ons
      • Visie/Missie
      • Geschiedenis
      • Bedrijfsstructuur
      • Certificering
      • Sustainable Development Goals
      • Duurzaamheidsimpact
      • Ketensamenwerking: samen behalen we optimaal resultaat!
      • CO2-beleid
      • Sponsoring
      • MVO beleid
    • Werken bij IDDS
      • Werken bij IDDS
      • Vacatures
      • Stage en afstuderen
    • Contact
    IDDS bv
    You are at:Home»Expertise»Archeologie»Vondst ‘kliek’ – voorloper van de golfclub – uitblinker tijdens archeologisch onderzoek Lakenplein
    Vondst van de week
    Archeologie

    Vondst ‘kliek’ – voorloper van de golfclub – uitblinker tijdens archeologisch onderzoek Lakenplein

    Het Lakenplein in Leiden is de afgelopen jaren flink op de schop gegaan. Vanwege nieuwbouw mocht IDDS archeologisch onderzoek uitvoeren. Het gebied maakt deel uit van de stadsuitbreiding van 1659. In een van de aangetroffen waterputten werd tussen 18de-eeuwse tafelgerei een deel van een zogenaamde kliek gevonden, de voorloper van de golfclub. Een dergelijk voorwerp is niet eerder gevonden en is daarmee met recht topvondst voor ons IDDS archeologisch onderzoeksteam.

    Kop van een kliek
    De gevonden kop van een kliek. Foto: IDDS Archeologie

    Archeologisch onderzoek naar de resten van wevershuisjes

    IDDS deed archeologisch onderzoek naar de resten van twee 17de-eeuwse woonblokken: een rij wevershuisjes aan de Waardgracht en een rij éénkamerwoningen aan de Singelstraat. De bewoners van de beide huizenrijen behoorden destijds tot de armere lagen van de bevolking.

    Een waterput vol tafelgerei onderzocht

    Op de grens van drie percelen kwam een bijzondere waterput tevoorschijn. Deze bakstenen put was grotendeels gevuld met tafelgerei. Onder de vondsten telden we maar liefst 39 kannen (waaronder drie theekannen), een flinke hoeveelheid grote borden, twintig kopjes en achttien kleinere borden en schotels. Daarnaast werd een aantal kookpotten gevonden. Al deze vondsten dateren uit het derde kwart van de 18de eeuw. Naar de herkomst van deze inventaris blijft het voorlopig gissen. Het kan om normale huisraad gaan uit één of meerdere huizen, maar ook om de inventaris van een koffie- of theehuis.

    Waterput vol tafelgerei
    De waterput vol tafelgerei waartussen de kop van de kliek werd gevonden. Foto: IDDS Archeologie

    Opvallende archeologische vondst: de voorloper van de golfclub

    Tussen al het tafelgerei werd ook een voorwerp van esdoornhout gevonden. Nader onderzoek wees uit dat het de kop van een zogenaamde ‘kliek’ is, een soort golfclub waarmee men het spel ‘colf’ of ‘kolf’ speelde. Colf is al vanaf de 13de eeuw bekend. Het gaat om een balspel waarbij men met een slaghout een houten bal in zo min mogelijk slagen naar een doel moest slaan. In de oudste vorm – colf – werd dit spel over langere afstanden gespeeld: honderden meters tot zelfs meerdere kilometers. Ook op het ijs was het een populair spel. Aan het einde van de 17de eeuw veranderde het spel en werd het alleen nog op een speciaal daarvoor ingerichte kolfbaan gespeeld. Het doel van het spel was om op deze korte, ca. 20 meter lange baan een houten paal te raken. Men spreekt in deze tijd van kolf (met een k).

    Het kolven
    Het kolven. Detail van een prent met twaalf Hollandse spelen, toegeschreven aan Jan Casper Pilips, ca. 1750. Collectie Rijksmuseum

     

    Abraham Beerstraten
    Abraham Beerstraten, De Blauwpoort in Leiden in de winter, ca. 1635-1665 (detail). Collectie Rijksmuseum. Op dit detail zijn kolfspelende schaatsers te zien.

    De historie van de golfclub ontrafeld

    Het colf- of kolfspel werd gespeeld met een houten stick of kliek. De kliek bestaat uit twee delen: een stok en een houten kop of kolf die met metaal omwikkeld was om beschadigingen tegen te gaan. Aan de platte kant van de kolf die op het Lakenplein is gevonden, kan worden afgeleid dat hij door een rechtshandige speler is gebruikt.

    Boven- en zijaanzicht van de kop van de kliek
    Boven- en zijaanzicht van de kop van de kliek. De rode cirkels geven het lood in het hout aan. De rode lijnen geven de locatie aan waar en hoe de kop op de kliek zat vastgebonden. Uit: Rapport opgraving Lakenplein Leiden door IDDS Archeologie (juni 2018)

    Is de vondst gemaakt door een Leidse- of een Schotse kolfmaker?

    Leiden kende meerdere kolfmakers. Zij hadden zich in 1660 verenigd in een kolfmakersgilde en bepaalden een aanzienlijk deel van de landelijke markt. Tegelijkertijd werden er echter ook klieken uit Schotland geïmporteerd. Een belangrijk verschil tussen de Leidse en Schotse klieken ligt in de afwerking van de kolf. De Leidse kolf werd met lood omgoten. In het lood bracht men het stempel van de stad aan. De Schotse klieken daarentegen werden verzwaard door het hout met cirkelvormige patronen lood in te leggen.

    De kolf van het Lakenplein is ingelegd met loden cirkels en lijkt daarmee het meest op de Schotse variant, ware het niet dat het gebruikte hout zeer on-Schots is. De Schotse kolfmakers gebruikten doorgaans buxushout voor hun producten. Esdoorn komt bovendien in Schotland weinig voor, terwijl dit hout in Nederland wel lokaal groeit. Is de gevonden kolf een Schots product of een Leidse replica van een Schots model? Vooralsnog blijft het onduidelijk. Uniek is de vondst wel want niet eerder werd een kol van dit type gevonden.

    IDDS Archeologie: gecertificeerd partner voor archeologisch onderzoek

    IDDS is volledig gecertificeerd voor archeologisch onderzoek en werkt conform de BRL4000 / Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie 4.0. Onze archeologen hebben een wetenschappelijke studie archeologie en zijn gespecialiseerd in o.a. cultuurhistorie en bouwhistorie. Kunnen wij iets voor u betekenen? Neem dan contact met ons op.

    Vondst van de Week

    Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte.

    Bron: Erfgoed Leiden

    twitterlinkedininstagram
    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email

    Related Posts

    IDDS en Civilink Ingenieursbureau gaan samen in zee

    Maak kennis met onze nieuwe directeur én slogan. Sibrand van Roijen: ”IDDS maakt ontwikkelen mogelijk”

    Van industrieel icoon naar woonwijk

    Comments are closed.

    IDDS in één overzicht

    Wilt u alle activiteiten van IDDS in één overzicht zien? Neem een kijkje!

    IDDS gaat voor duurzaam

    Bekijk hoe IDDS bijdraagt aan het behalen van de Sustainable Development Goals.

    Samen voor de 17 Sustainable Development Goals

    Nieuwsbrief

    Laat uw emailadres achter en ontvang onze nieuwsbrief

    BEZOEKADRES
    IDDS Groep bv
    's Gravendijckseweg 37
    2201 CZ Noordwijk
    +31 (0)71 - 402 85 86
    info@idds.nl
    IDDS
    IDDS heeft de kennis en ervaring in huis om alle fasen binnen een gebieds- of locatieontwikkeling te begeleiden. Een gedreven team van 70 professionals kan u adviseren binnen zowel integrale projecten als afzonderlijke onderzoeken.
    BEZOEKADRES / POSTADRES
    IDDS Groep bv
    's Gravendijckseweg 37
    2201 CZ Noordwijk
    Postbus 126
    2200 AC Noordwijk
    +31 (0)71 - 402 85 86
    info@idds.nl
    Copyright © 2023 IDDS
    • Certificering
    • Algemene Voorwaarden
    • Inkoopvoorwaarden
    • Privacy Policy
    • Disclaimer
    • E-mail Disclaimer
    • Contact

    Type hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk op Esc om te annuleren

    Om uw online ervaring te verbeteren gebruiken wij cookies. Wilt u hier meer over weten ga dan naar lees verder of pas hiernaast instellingen aan.  
    Accepteer
    Verander Instellingen
    Cookie Box-instellingen
    Cookie Box-instellingen
     

    Privacy instellingen

    Bepaal welke cookies u wilt toestaan. U kunt deze instellingen op elk gewenst moment wijzigen. Dit kan er echter toe leiden dat sommige functies niet langer beschikbaar zijn. Raadpleeg de helpfunctie van uw browser voor informatie over het verwijderen van cookies. MEER INFORMATIE OVER DE COOKIES DIE WE GEBRUIKEN.

    Met de schuifregelaar kunt u verschillende soorten cookies in- of uitschakelen:

    • Block all
    • Essential
    • Functionality
    • Analytics
    • Advertising

    Deze website zal:

    • Essentieel: onthoud uw instelling voor cookietoestemming
    • Essentieel: sessiecookies toestaan
    • Essentieel: verzamel informatie die u invoert in een contactformulier, nieuwsbrief en andere formulieren op alle pagina's
    • Essentieel: houd bij wat u in het winkelwagentje invoert
    • Essentieel: verifiëren dat u bent ingelogd op uw gebruikersaccount
    • Essentieel: onthoud de taalversie die je hebt geselecteerd

    Deze website zal niet:

    • Onthoud uw inloggegevens
    • Functionaliteit: onthoud sociale media-instellingen
    • Functionaliteit: onthoud geselecteerde regio en land
    • Analyse: bijhouden van uw bezochte pagina's en de genomen interactie
    • Analyses: houd uw locatie en regio bij op basis van uw IP-nummer
    • Analytics: houd de tijd bij die op elke pagina wordt doorgebracht
    • Analytics: verhoog de datakwaliteit van de statistische functies
    • Adverteren: informatie op maat en reclame voor uw interesses op basis van b. de inhoud die u eerder hebt bezocht. (Momenteel gebruiken we geen targeting- of targeting-cookies
    • Adverteren: verzamel persoonlijk identificeerbare informatie zoals naam en locatie

    Deze website zal:

    • Essentieel: onthoud uw instelling voor cookietoestemming
    • Essentieel: sessiecookies toestaan
    • Essentieel: verzamel informatie die u invoert in een contactformulier, nieuwsbrief en andere formulieren op alle pagina's
    • Essentieel: houd bij wat u in het winkelwagentje invoert
    • Essentieel: verifiëren dat u bent ingelogd op uw gebruikersaccount
    • Essentieel: onthoud de taalversie die je hebt geselecteerd
    • Functionaliteit: onthoud sociale media-instellingen
    • Functionaliteit: onthoud geselecteerde regio en land

    Deze website zal niet:

    • Onthoud uw inloggegevens
    • Analyse: bijhouden van uw bezochte pagina's en de genomen interactie
    • Analyses: houd uw locatie en regio bij op basis van uw IP-nummer
    • Analytics: houd de tijd bij die op elke pagina wordt doorgebracht
    • Analytics: verhoog de datakwaliteit van de statistische functies
    • Adverteren: informatie op maat en reclame voor uw interesses op basis van b. de inhoud die u eerder hebt bezocht. (Momenteel gebruiken we geen targeting- of targeting-cookies
    • Adverteren: verzamel persoonlijk identificeerbare informatie zoals naam en locatie

    Deze website zal:

    • Essentieel: onthoud uw instelling voor cookietoestemming
    • Essentieel: sessiecookies toestaan
    • Essentieel: verzamel informatie die u invoert in een contactformulier, nieuwsbrief en andere formulieren op alle pagina's
    • Essentieel: houd bij wat u in het winkelwagentje invoert
    • Essentieel: verifiëren dat u bent ingelogd op uw gebruikersaccount
    • Essentieel: onthoud de taalversie die je hebt geselecteerd
    • Functionaliteit: onthoud sociale media-instellingenl Functionaliteit: onthoud geselecteerde regio en land
    • Analyse: bijhouden van uw bezochte pagina's en de genomen interactie
    • Analyse: Houd op basis van uw IP-nummer uw locatie en regio bij
    • Analytics: houd de tijd bij die op elke pagina wordt doorgebracht
    • Analytics: verhoog de datakwaliteit van de statistische functies

    Deze website zal niet:

    • Onthoud uw inloggegevens
    • Reclame: gebruik informatie voor reclame op maat met derden
    • Adverteren: hiermee kunt u verbinding maken met sociale sites
    • Adverteren: identificeer het apparaat dat u gebruikt
    • Adverteren: verzamel persoonlijk identificeerbare informatie zoals naam en locatie

    Deze website zal:

    • Essentieel: onthoud uw instelling voor cookietoestemming
    • Essentieel: sessiecookies toestaan
    • Essentieel: verzamel informatie die u invoert in een contactformulier, nieuwsbrief en andere formulieren op alle pagina's
    • Essentieel: houd bij wat u in het winkelwagentje invoert
    • Essentieel: verifiëren dat u bent ingelogd op uw gebruikersaccount
    • Essentieel: onthoud de taalversie die je hebt geselecteerd
    • Functionaliteit: onthoud sociale media-instellingenl Functionaliteit: onthoud geselecteerde regio en land
    • Analyse: bijhouden van uw bezochte pagina's en de genomen interactie
    • Analyses: houd uw locatie en regio bij op basis van uw IP-nummer
    • Analytics: houd de tijd bij die op elke pagina wordt doorgebracht
    • Analytics: verhoog de datakwaliteit van de statistische functies
    • Reclame: gebruik informatie voor reclame op maat met derden
    • Reclame: hiermee kunt u verbinding maken met sociale sites. Reclame: identificeer het apparaat dat u gebruikt
    • Adverteren: verzamel persoonlijk identificeerbare informatie zoals naam en locatie

    Deze website zal niet:

    • Uw logingegevens onthouden
    Opslaan & sluiten