Klimaatadaptatie

De verandering van het klimaat heeft zowel vandaag als in de toekomst belangrijke gevolgen voor projecten en ontwikkelingen in onze leefomgeving. Met name in stedelijk gebied groeit het effect van klimaatverandering. Denk bijvoorbeeld aan toenemende hittestress, droogtestress, wateroverlast en overstromingsrisico’s. Ook de overheid erkent de toenemende risico’s. Daarom stelt het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) als doel dat iedere Nederlandse gemeente vóór 2020 een klimaatstresstest laat doen.

Met het toenemen van de klimaatrisico’s en het dichterbij komen van 2020 worden ook de mogelijke gevolgen voor uw project serieuzer. Klimaatadaptieve maatregelen bieden de oplossing, doordat ze bijdragen aan het realiseren van een klimaatbestendige en toekomstbestendige ontwikkeling. Door klimaatadaptief te ontwerpen binnen uw ontwikkeling anticipeert u op de toekomst. U minimaliseert de gevolgen van klimaatveranderingen voor de toekomstige gebruikers van een locatie. 

Klimaatadaptatie binnen uw ontwikkeling

IDDS kent de uitdagingen die klimaatadaptatie met zich mee brengt. Immers beschikken we over de expertise om bij alle aspecten van ruimtelijke ontwikkeling ondersteuning en advies te bieden. Dit betekent dus ook op gebied van klimaatadaptatie, zowel in de Duin- en Bollenstreek als daarbuiten. Door inzet van onze expertise en ervaring op gebied van ruimte en ontwikkeling komen we samen tot innovatieve oplossingen. Deze oplossingen kunnen zeer uiteenlopen. Het belangrijkste is dat de oplossingen vooral afhankelijk zijn van uw projectsituatie, de omgeving en uw ambities. Onderstaand enkele voorbeelden van klimaatadaptatie binnen onze expertisegebieden en wat we voor u kunnen doen: 

Wateroverlast

Wateroverlast

Wateroverlast is een belangrijk aspect binnen klimaatadaptatie. IDDS biedt oplossingen voor wateroverlast. IDDS adviseert en ondersteunt in maatregelen die de (her)ontwikkeling van de ruimtelijke inrichting ‘waterrobuust’ en klimaatbestendig maken. Wij kijken hierbij naar hemelwaterbestendige constructies, materiaalkeuzes en infrastructuur.

Aan de hand van de uitkomsten van een stresstest adviseert IDDS u bij het nemen van praktische en doelmatige maatregelen. Hierbij kijken we zo veel mogelijk naar het Nederlandse beleid ‘vasthouden, bergen en afvoeren’. We bekijken maatregelen die bij de (her)inrichting van de openbare ruimte zijn:

•  Waterberging
  – Wadi;
  – Ondergrondse en bovengrondse berging;
  – Groene daken.
• Waterinfiltratie
  – Infiltratiekratten;
  – Infiltratieputten;
  – Grasbetontegels.
• Waterafvoer
  – Hydraulisch ontwerp;
  – Maaiveld verlaging;
  – Verhardingstype;
  – Helofytenfilter.

Verzilting

Bron: Helpdesk water

Wat is verzilting?

We spreken van verzilting als het chloridegehalte (het zoutgehalte) van zoetwater toeneemt. Dit kan verschillende oorzaken hebben, maar in Nederland komt het vooral voor in tijden van droogte.

Brak grondwater

In de laag gelegen delen van Nederland komt veelal brak grondwater aan het oppervlak, deze opwaartse stroming van brak grondwater wordt ook wel brakke kwel genoemd. De kwel komt door de bodem in het grond- / oppervlaktewater terecht. Dit zorgt voor verzilting van de bodem, het grondwater en het oppervlaktewater.

De voorspellingen rondom klimaatveranderingen wijzen uit dat de zeespiegel flink gaat toenemen. In combinatie met het verder inklinken van de bodem en het toenemen van periode van droogte zal er meer druk vanaf de zee op het grondwater komen waardoor het proces zich in de kuststreken gaat versnellen.

Verder landinwaarts komt interne verzilting vooral voor in de diepe polders en droogmakerijen. Als gevolg van eeuwen lange bodemdaling komt het zoute grondwater uit diepere lagen nu als kwel aan het oppervlakte water. Dit zorgt voor voornamelijk verzilting van het regionale watersysteem.

Oppervlaktewater

Zoutwater dat via het oppervlaktewater het systeem binnendringt wordt externe verzilting genoemd. Externe verzilting komt dagelijks voor in bijvoorbeeld de Nieuwe Waterweg. Dit gebeurd in de vorm van een zouttong. Omdat het zoute water een grotere dichtheid heeft dan het zoete water dringt het als een ’tong’ de rivier binnen (zie afbeelding “externe verzilting” ter illustratie).

De mate waarin een zouttong voorkomt is afhankelijk van de rivierafvoer en de zeewaterstand. Bij lage rivier afvoeren komt het zoute water verder landinwaarts.

Is verzilting een probleem?

Drinkwater

Voor de productie van kraanwater is water met een laag chloridegehalte nodig. Theoretisch gezien is dit mogelijk vanuit het oppervlakte water. Toch kan het voorkomen dat in droge periodes, wanneer de rivierafvoer laag is en de zeewaterstand ongunstig, dat de zouttong voor een verhoging van het chloridegehalte zorgt bij inlaatpunten. Tot nu toe zijn de zoutconcentraties in het Nederlandse grond- en oppervlaktewater dat wordt gebruikt voor de drinkwatervoorziening altijd onder de wettelijke norm van 150 milligram gebleven.

Agrariërs

Agrariërs zullen het met name merken doordat het chloridegehalte in het beregeningswater of in de wortelzone verhoogd, hierdoor zal schade optreden

In de laag gelegen delen van Nederland komt veelal brak grondwater aan het oppervlak, deze opwaartse stroming van brak grondwater wordt ook wel brakke kwel genoemd. De kwel komt door de bodem in het grond- / oppervlaktewater terecht. Dit zorgt voor verzilting van de bodem, het grondwater en het oppervlaktewater. Dit fenomeen wordt interne verzilting genoemd.

De voorspellingen rondom klimaatveranderingen wijzen uit dat de zeespiegel flink gaat toenemen. In combinatie met het verder inklinken van de bodem en langere droge perioden zal er meer druk vanaf de zee op het grondwater komen waardoor het proces zich in de kuststreken gaat versnellen.

Verder landinwaarts komt interne verzilting vooral voor in de diepe polders en droogmakerijen. Als gevolg van eeuwen lange bodemdaling komt het zoute grondwater uit diepere lagen nu als kwel aan het oppervlakte water. Dit zorgt voor voornamelijk verzilting van het regionale watersysteem.

Natuur

Natuurgebieden kunnen net zoals de landbouw problemen krijgen en kansen grijpen. Voor zoetwater afhankelijke gebieden kan verzilting cruciaal zijn, met het verdwijnen van verschillende flora en fauna als gevolg.

Maar voor gebieden die in de loop der tijd zijn afgesloten van het zoute water, zoals de Haringvliet, kunnen kansen ontstaan door zoet-zoutovergangen te creëren. Hierdoor is er de kans dat verdwenen flora en fauna weer terugkomen naar het gebied.

Waar is er kans op verzilting?

De kaart met het grensvlak van 1000 mg/l chloride geeft op landelijks schaal aan tot op welke diepte zoet grondwater wordt aangetroffen en geeft dus een goede indicatie waar zoet grondwater beschikbaar is. De kaart is gebaseerd op een groot aantal metingen maar de ruimtelijke variatie is zo groot dat de kaart niet geschikt is voor gebruik op lokale schaal.

Het zoet-brak grondwater grensvlak varieert niet veel in de tijd omdat stromingsprocessen in de ondergrond langzaam gaan. Echter, bij het onttrekken van zoet grondwater in kustgebieden kan bij een te groot onttrekkingsdebiet in korte tijd dieper zout grondwater worden aangetrokken. Dit proces heet zoutwater opkegeling en beperkt de zoetwaterbeschikbaarheid. Onderstaande kaart laat zien dat verzilting van onttrekkingsputten een serieus probleem is. Door op de pijltjes linksboven te klikken ziet u een legenda.

Bron: De Altas Natuurlijk Kapitaal (DANK)

Advies en monitoring Chloride gehalten

IDDS en Veldexpert hebben veel ervaring met het plaatsen van boringen, peilbuizen en de monstername van grond. Door onze samenwerking met OMEGAM bepalen wij het chloride gehalte in de bodem en in het grondwater in mg/kgds en ug/l nauwkeurig. Met deze laboratorium metingen betreft het een moment opname. Indien een continue meting van het grondwater gewenst is dan monitoren wij d.m.v. de elektrische geleidbaarheid. Middels de lineaire correlatie tussen de elektrische geleidbaarheid en het chloride gehalte bepalen we het chloride gehalte in het grondwater. De continue EC voert IDDS uit door het plaatsen van “diver” in een monitorings peilbuis.

Hittestress

Hitte

Toename in hitte is naast wateroverlast een gevolg van klimaatverandering. Extreme hitte heeft veel gevolgen voor mens en milieu. In stedelijk gebied is de kans op extreme hitte aanzienlijk hoger dan in buitengebieden. Hitte beïnvloedt de gezondheid van mensen, maar ook de leefbaarheid van steden, het comfort in woningen en gebouwen en de arbeidsproductiviteit. Op den duur kan hittestress zelfs tot economische schade leiden.

Steden of hitte-eilanden?

Hitte-eilanden beschrijft men als locaties waar de temperaturen hoger liggen dan elders in de omgeving. In stedelijk gebied is de temperatuur aanzienlijk hoger dan in het buitengebied. Verschillende factoren veroorzaken deze hogere temperaturen binnen stedelijk gebied. De bebouwing in steden is compacter en de materialen zijn over het algemeen donkerder. Tevens absorberen muren en daken het zonlicht in plaats van het te weerkaatsen. De thermische eigenschappen van het gebruik van bouwmaterialen speelt daarmee een belangrijke rol in het hitte-eiland effect. Daar komt bij dat er in steden sprake is van grootschalige verharding en er minder ruimte beschikbaar is voor openbaar groen en water. Op onderstaande kaart ziet u waar hitte-eilanden zich bevinden. Door op de pijltjes linksboven te klikken krijgt u een legenda met temperaturen te zien. 

Door middel van het vergroten van vegetatie in de leefomgeving wordt door schaduwwerking en transpiratie van groen het thermisch comfort verhoogd. Dit geldt tevens ook voor het gebruik van slimme materialen en technologieën om klimaat bestendig te bouwen. Door een slimme inrichting met groen en water en het gebruik van de juiste materialen wordt een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving voor mens en milieu gecreëerd.

Wat kunnen wij voor u doen?

Binnen onze expertises benaderen wij het thema klimaat op een integrale manier. Wij denken graag mee over openbare oplossingen om een stad klimaatbestendig te maken. IDDS verzorgt voor u een plan met passende adaptieve maatregelen om kwetsbaarheden op korte- en lange termijn weg te nemen. Door middel van het gebruik van openbare bronnen en kaartmateriaal kunnen wij hotspots en koele plekken in warme periodes in een stad oppakken. 

Advies en ondersteuning bij klimaatadaptatie

Ten eerste kunnen we u helpen bij het vertalen van de stresstest-resultaten naar de risico’s binnen uw project/ontwikkeling. Als tweede helpen we u om tot de juiste ambities en doelstellingen met betrekking tot klimaatadaptatie te komen. Ook kunnen we u ondersteunen bij het realiseren van deze ambities/doelstellingen. Op deze wijze verminderen we de risico’s die het klimaat voor uw project met zich meebrengt aanzienlijk. Maar belangrijker nog, op deze manier zorgen we samen voor een veilige en klimaatbestendige leefomgeving.

Wilt u meer weten over klimaatadaptatie en hoe IDDS u hiermee kan ondersteunen bij uw project of ontwikkeling?
Neem gerust contact met ons op door te mailen naar info@idds.nl, te bellen naar +31 (0)71 – 402 85 86 of door ons contactformulier in te vullen.