Het vleermuisseizoen is weer geopend en komend weekend beleven we de Dag/nacht van de vleermuis. IDDS is druk aan de slag met het vleermuisveldwerk. Ieder jaar gaan de ecologen van de afdeling Ecologie het veld in om dit belangrijke onderzoek uit te voeren. Het gaat hierbij niet alleen om de vleermuizen, maar om de hele natuur. Dit keer geven wij het woord aan David van der Meer, ecologisch adviseur bij de afdeling Ecologie van IDDS. Hij voert jaar in, jaar uit onderzoek naar vleermuizen uit, en blijft geïntrigeerd door deze vliegende zoogdieren.
Wat houdt vleermuis veldwerk in?
Het ecologisch onderzoek begint altijd met een quickscan flora en fauna. Hierbij wordt een bezoek gebracht aan een plangebied waarbij wordt gekeken of het plangebied potentieel leefgebied is voor beschermde soorten. Veel van dit werk gaat over ruimtelijke ontwikkelingen in stedelijk gebied en dus bebouwing. De gebouwen die wij mensen hebben gemaakt, kunnen op verschillende manieren geschikt zijn voor diverse soorten. De meest voorkomende soorten die strikt beschermd zijn die wij in bebouwing tegen komen, zijn huismussen, gierzwaluwen en diverse vleermuissoorten. Bij de quickscan wordt dus gekeken of een gebouw geschikt is als verblijfplaats voor vleermuizen. Dit kan bijvoorbeeld zijn door open voegen waardoor vleermuizen in de spouwmuur kunnen verblijven, los liggende dakpannen en kant- en nokpannen die wijken waardoor vleermuis in en onder het dak kunnen verblijven.
Als een gebouw potentieel geschikt is voor vleermuizen, dan dient er nader onderzoek uitgevoerd te worden. Dit moet gebeuren volgens een strikt protocol en daardoor op bepaalde momenten:
Moment 1
Tussen 15 mei en 15 juli worden doorgaans twee tot drie bezoeken uitgevoerd om te kijken of vleermuizen zomer-, dan wel kraamverblijven hebben in het gebouw. Deze bezoeken vinden op twee momenten plaats. De eerste is vanaf zonsondergang tot ongeveer 2 tot 3 uur daarna. Het tweede moment loopt van 2 tot 3 uur vóór zonsopkomst tot zonsopkomst. Uiteraard hangt de duur van het onderzoek af van welke soorten onderzocht worden. De ecoloog kijkt of er vleermuizen uit het gebouw vliegen (of juist erin) tijdens het ochtend bezoek. Als dit zo is, dan is aangetoond dat de vleermuis een verblijf heeft. Zomerverblijven herbergen doorgaans één tot enkele individuen en kraamverblijven enkele tientallen tot soms zelf honderden vleermuizen waar de vrouwtjes de jongen groot brengen.
Moment 2
Tussen 15 augustus en 1 oktober worden nog eens twee bezoeken aan het plangebied uitgevoerd waarbij wordt gekeken of vleermuizen paarverblijven hebben in het gebouw. Hierbij hebben de mannetjes diverse verblijven waar ze vrouwtjes naartoe proberen te lokken om met ze te paren. Dit onderzoek voeren ecologen ongeveer tussen zonsondergang en zonsopkomst uit, afhankelijk van welke soort we zoeken.
Al deze onderzoeken worden gedaan doormiddel van zichtwaarnemingen maar ook met een batdetector. Dit is een apparaat waarbij een microfoon de ultrasone geluiden, die vleermuizen produceren, op kan pikken en om kan zetten naar geluiden die voor ons mensen ook hoorbaar zijn. De ultrasone geluiden gebruiken de vleermuizen om een ‘beeld’ van hun omgeving te krijgen. Iedere vleermuissoort heeft zijn eigen frequentie en ritme waarmee hij het ultrasone geluid maakt. Het omgezette geluid en de zichtwaarnemingen tonen aan welke soort een verblijf heeft in een gebouw.
Wat vind jij het leukste aan het werk en waarom?
Ik vind het fascinerend dat de natuur toch weer een weg heeft weten te vinden door het door mensen gedomineerde landschap. Stedelijk gebied heeft op het eerste gezicht weinig met natuur te maken, maar de vleermuizen hebben hun weg weten te vinden en leven met ons. Je weet nooit wat je aantreft en dat maakt dit werk leuk en spannend. Ik ben niet voor niets ecoloog geworden en houd van de natuur. Daarom vind ik het extra leuk om de verborgen natuur in Nederland te vinden en te zorgen dat deze niet nóg verder verloren gaat. Daarnaast blijft het altijd een uitdaging om naast deze natuur de opdrachtgever op de best mogelijke manier te ondersteunen en de ontwikkeling op de best mogelijke manier door te kunnen laten gaan. Kortom, we helpen de opdrachtgever met het project waarbij we de natuur blijven beschermen en behouden.
*INTERVIEW GAAT VERDER ONDER AFBEELDING*
Wat betekenen vleermuizen voor jou?
Vleermuizen zijn onwijs nuttige en interessante dieren waar nog veel over te leren valt (bepaalde soorten vleermuizen eten wel honderden muggen per nacht!). Natuur in het algemeen fascineert mij, en de vleermuis net zo. Dit is één van de weinige soorten buiten vogels die nog redelijk veel voorkomen in Nederland, wat het des te interessanter maakt om onderzoek te doen naar vleermuizen.
Welke ontwikkelingen spelen er bij het werk?
Een grote trend waar wij nu mee te maken hebben is klimaatverandering. Eén van de manieren om hier iets aan te doen is het isoleren van gebouwen en juist hierbij gaan veel vleermuisverblijven verloren. Het is een lastige en dubbele zaak, want het is natuurlijk belangrijk dat wij minder energie verbruiken en dus is isolatie een goede stap. Tegelijk moeten we het kleine beetje natuur dat wij nog hebben goed beschermen. SDG 15, leven op het land, is dan ook een van de belangrijke doelstellingen van IDDS. Bij nieuwbouw projecten kan gekozen worden voor natuur inclusief bouwen. Dit betekent dat je de natuur niet alleen optimaal gebruikt, maar die ook spaart en verzorgt. Een voorbeeld hiervan is vleermuisverblijven in gevels bouwen en groene daken die goed zijn tegen de klimaatverandering. Kansen zijn er volop, en dat is waar IDDS graag op inspeelt.
Hoe onderscheidt IDDS zich met deze werkzaamheden?
Allereerst zijn alle ecologen van IDDS gepassioneerd voor en gefascineerd door de natuur. Daarnaast voeren we het werk goed, flexibel én volgens protocol uit, zodat de opdrachtgever zeker weet dat als een ontheffing van de Wet natuurbescherming noodzakelijk is, de kans zeer groot is dat deze verkregen wordt. Op deze manier komt een opdrachtgever later niet voor onaangename verrassingen te staan. IDDS heeft de ambitie om oplossingsgericht, praktisch uitvoerbaar en juridisch dekkend advies te geven. Ook adviseren wij opdrachtgevers proactief om vertraging te voorkomen aangezien het ecologie traject in sommige gevallen erg lang kan duren. Hierbij is ons doel het ontzorgen van de opdrachtgever.
