Joost den Houdijker is als ecoloog actief bij IDDS. De ecologen bij IDDS houden zich bezig met het onderzoeken en adviseren binnen de Wet natuurbescherming, zodat nieuwbouw-, sloop- en renovatieprojecten op een verantwoorde manier gebeuren en er geen problemen met de regelgeving ontstaan. Eén belangrijke beschermde soort in Nederland is de huismus. Zondag 22 mei was het de Dag van de Biodiversiteit, dus een mooi moment om Joost te spreken over dit bijzondere dier, zijn rol in de biodiversiteit en hoe je ermee om gaat bij ruimtelijke projecten.
*TEKST GAAT VERDER ONDER AFBEELDING*
Wie of wat is de huismus?
“De huismus is de meest bekende vogel van Nederland. Het is een kleine zangvogel die samen met ongeveer dertig andere mussensoorten behoort tot het geslacht Passer. Vrijwel alle bruine vogeltjes worden snel uitgemaakt voor een huismus. Ze bewegen zich vliegend of hippend voort. Hun leven is helemaal aangepast op het leven om ons, de mens, heen. Ze gebruiken bijvoorbeeld onze daken en woningen om in te broeden en onze tuinen om in te leven. Kortom, waar geen mensen wonen, zitten ook geen huismussen. Zo sterk zijn ze van ons afhankelijk.
De zang van deze vogels beperkt zich tot getjilp. Dit klinkt als muziek in de oren van de huismusvrouw. Een mannelijke huismus kan meerdere vrouwtjes hebben. Deze zitten vaak vlak bij elkaar. Andere mannetjes worden op afstand gehouden. Al is de huismus wel een groepsvogel die het hele jaar aanwezig is. Ze trekken dus niet weg en stellen daarom meer eisen aan hun leefgebied. Zo willen zij een jaarrond groene struik hebben om in weg te duiken voor roofdieren als bijvoorbeeld de sperwer. Die is heel goed in het vangen van mussen. Die struik is dan een veilig haven waar de sperwer niet in past. Dat die struik jaarrond groen is, betekend dat er in de winter ook blad aan zit en de mus dan ook dekking heeft. Waar er grotere bomen verschijnen, verdwijnt de huismus wegens het gevaar voor een sperwer. Ook willen huismussen een zanderig plekje voor een zandbad en een vijver of andere mogelijkheid om water te drinken. Dit alles moet binnen een paar honderd meter aanwezig zijn. Bijvoeren in de winter is eigenlijk ook gewenst. Al met al dus een veeleisend vogeltje.”
Wat betekent de huismus binnen ecologisch onderzoek?
“De huismus is een soort die wij regelmatig tegenkomen. We doen hier in april en begin mei onderzoek naar. Veelal treffen we ze aan in oudere huizen met pannendaken. De oude toegankelijke daken zijn zeer geschikt om onder te broeden en we vinden daar dan ook vaak mussennesten. Als we mussen aantreffen moeten deze gecompenseerd worden want het is in Nederland een beschermde diersoort.
De aanwezigheid van de huismus in een woning kan er voor zorgen dat bepaalde struiken niet verwijderd mogen worden, omdat dan het functionele leefgebied voor de mus verdwijnt. Als dit niet te voorkomen is, kan je dit compenseren door bijvoorbeeld extra ligusterstruiken aan te planten. Dit zijn oplossingen waar wij vanuit de afdeling Ecologie bij IDDS over meedenken.
Maar de huismus betekent meer. Als we bij IDDS naar de biodiversiteit kijken, dan kijken wij vaak verder van huis. Naar groenstroken, bermen en stadsparken, allemaal letterlijk wat verder van huis dus. De huismus is daarbij een goede indicator van hoe de biodiversiteit er dicht bij huis voor staat.”
Je zegt ‘een goede indicator van hoe de biodiversiteit er dicht bij huis voor staat’. Wat bedoel je daarmee?
“Het gaat erom waar de huismus voor staat. De huismus staat voor gezelligheid en groen in je tuin. Het hebben van een huismus in en rondom je tuin, betekent al met al een groene, rommelige tuin. Veel groen is namelijk de leefomgeving van de huismus. En veel groen is dan weer goed voor de biodiversiteit.
In de jaren tachtig is het aantal huismussen met 50% afgenomen. De oorzaak is de verstening en isolatie van huizen. Vroeger hadden veel huizen een ligusterhaag als erfafscheiding. Liguster is een prima plant waar diverse insecten op afkomen en waarvan de bessen worden gegeten door vogels. Tegenwoordig is die haag vervangen door een schutting. Dat is minder onderhoud, maar ook minder biodiversiteit. Mensen hebben de neiging om alles te moeten beheersen, zo ook onze tuin. Dit veranderde het leefgebied van de huismus. Zó sterk is de huismus aan ons gebonden. De huismus had simpelweg een gebrek aan woonruimte. Een tuin vol met tegels en een schutting biedt voor de huismus geen voedsel of schuilmogelijkheid. Kortom, dat is geen leefgebied voor de huismus. Het is bovendien niet alleen de huismus die hier last van ervaart, maar ook insecten en planten.
Door de beschermde status van de huismus moet op bepaalde plekken nu voldoende groen aanwezig blijven. Uiteraard profiteren andere levensvormen hier ook van. De merel, heggenmus en winterkoning zijn allemaal soorten die rondom onze huizen in groene struiken broeden. Doordat deze struiken aanwezig moeten blijven voor huismussen blijft de biodiversiteit in ieder geval behouden.”
Hoe zie jij de rol van de huismus in de toekomst?
“Ik denk dat de huismus een soort ambassadeur is van de lokale biodiversiteit: van de biodiversiteit in je tuin. Als jij huismussen hebt, dan heb je in ieder geval een toegankelijk leefomgeving voor vogels. Het is een soort maatstaf. Dat besef dringt ook steeds meer door. Acties als het NK tegelwippen en meer wilde bloemen in je tuin sluiten hier in mijn optiek goed bij aan.”
Wil je meer informatie over dit artikel, de biodiversiteit of over de werkzaamheden binnen afdeling Ecologie? Neem dan contact op met info@idds.nl.
